Een van de meest populaire huisdieren is ongetwijfeld het konijn. Met zijn grote ogen, pluizige vacht en opvallende wipstaart, schattige oren en onweerstaanbare snuffelneusje is het misschien wel het meest aaibare dier van ons dierenrijk. Als huisdier zijn ze populair omdat ze redelijk makkelijk te verzorgen zijn, weinig ruimte in beslag nemen en onderhoud en verzorging niet te veel geld kosten. Wat je alleen niet moet vergeten is dat konijnen sociale dieren zijn, die het liefst soortgenoten om zich heen hebben. Het is dus aan te raden om meteen twee konijnen aan te schaffen als je dit dier graag als huisdier wilt houden. 

spreekbeurt konijn

Hoe ziet een konijn er uit?

We noemden het al: grote ronde ogen, lange oren, een zachte vacht, schattig driehoekig neusje en een wollige wipstaart zijn de algemene kenmerken van alle konijnen. Maar verder kunnen konijnen verschillen van dag tot nacht. De een heeft hangoren, de ander rechtopstaande. Sommigen hebben maar één kleur, de andere is een bonte verzameling stippen of vlekken. Het kleine dwergkonijn weegt maar een halve kilo, terwijl de Vlaamse reus makkelijk zeven kilo aantikt. Rambo, een Duitse reus uit Nederland, haalde zelfs de krant met zijn 1 meter lengte en een gewicht van 13,7 kilo. Zijn zoon Rambo junior werd nóg groter. Kortom: konijnen heb je in alle kleuren en maten!

In het wild zijn de variaties wat minder divers. Wilde konijnen hebben meestal een grijsbruine schutkleur die ze beschermt tegen roofdieren. De oren, ooit zo ontworpen om geluiden van grote afstanden te horen, zijn rechtopstaand om naderend gevaar goed te kunnen horen. De bouw van wilde konijnen is rank en slank, klaar om in actie te komen.

De voortanden van een konijn zijn lang en blijven hun hele leven groeien, net als bij knaagdieren. Om ze scherp te houden knaagt een konijn graag aan wilgentakken en hooi. 

Hoeveel konijnensoorten zijn er?

In het wild zijn er 25 konijnensoorten. Van het kleine vulkaankonijn dat leeft in Mexico, tot de vele soorten katoenstaarten die in heel Amerika voorkomen. Het Bengaals konijn komt voor in Azië en het bedreigde Amamikonijn komt alleen voor op de Japanse Amami-eilanden. In Europa zien we voornamelijk het Europees konijn in het wild.

Binnen de groep huisdieren zijn er daarnaast nog 50 verschillende konijnenrassen. Deze hebben vaak mooie namen als Duitse korthaar, Blauwe van Sint Niklaas, Deilenaar of Witte van Hotot. Populaire rassen zijn: De rex, de Nederlandse hangoordwerg, de rode Nieuw Zeelander en de gevlekte Lotharinger. 

spreekbeurt konijn

Waar komen konijnen voor?

Konijnen vindt je overal ter wereld. Zowel als huisdier als in het wild. Aan de hand van fossielen denken wetenschappers dat ze ongeveer 40 miljoen jaar geleden ontstonden in Azië en zich later verspreiden naar Europa. Oorspronkelijk kwamen ze niet voor in Australië en Nieuw-Zeeland. Door toedoen van de mens zijn ze daar eind negentiende eeuw in het wild terechtgekomen met grote gevolgen voor vele kangoeroesoorten en andere inheemse dieren. Het is daar zelfs zo erg dat konijnen gezien worden als een plaag die onder andere met virussen bestreden wordt. 

spreekbeurt konijn

Hoe oud wordt een konijn?

Tamme konijnen worden ongeveer 7 tot 8 jaar oud. Als ze een heel fijn leven hebben zelfs 10 jaar en ouder! Omdat knaagdieren korter leven, denken veel mensen dat een konijn ook maar een jaartje of drie/ vier oud wordt. Maar reken dus maar eerder op ruim het dubbele!

Zijn konijnen sociale dieren?

Konijnen zijn sociale dieren. Veel ervan leven in grote groepen die legers genoemd worden. De groepen bestaan uit vrouwtjes (voedsters) en mannetjes (rammelaars of rammen). Maar ook kleinere groepen of paren komen voor.

Veel konijnen leven in ondergrondse gangenstelsels, zogenoemde konijnenburchten. Maar niet allemaal. Zo zoekt het Bengaals konijn beschutting tussen hoog gras en bouwt het Amerikaanse waterkonijn bovengrondse nesten van plantenstengels.

Konijnen die als huisdier gehouden worden, zullen erg eenzaam worden als ze niet samen met soortgenoten leven. Dit levert stress op en ze zullen eerder angstig worden. Indien mogelijk geef je dus je konijn een vriendje. Bij voorkeur twee vrouwtjes of een gesteriliseerd/gecastreerd paartje. Het is belangrijk dat de konijnen elkaar al goed kennen. Anders moet je ze langzaam aan elkaar laten wennen. Liefst samen met iemand die weet hoe dat moet. 

spreekbeurt konijn

Wat zijn de verschillen tussen hazen en konijnen?

  • • Hazen zijn groter dan konijnen.
  • • Een haas heeft langere oren en grotere voeten dan een konijn.
  • • De vacht van een haas is in de winter lichter dan van een konijn. Ook heeft een haas zwarte vlekken op zijn vacht.
  • • Pasgeboren haasjes zijn nestvlieders, ze komen behaard en met open ogen ter wereld en kunnen al na een paar dagen het nest verlaten. Konijnen worden kaal geboren, met gesloten ogen en zijn pas na drie weken er aan toe om het nest te verlaten.
  • • Per keer krijgt een haas maar 2 tot 4 jongen, terwijl een konijn 4 tot 12 jongen per keer krijgt.
  • • Hazen kunnen nog sneller rennen dan konijnen. 

spreekbeurt konijn

Kunnen konijnen zwemmen?

Ja, konijnen kunnen zwemmen. Maar dat betekent nog niet dat ze het van nature ook graag doen. Als een konijn in het water valt, zal hij zichzelf kunnen redden, maar uit zichzelf een baantje zwemmen? Neuh, dat zal niet snel gebeuren... De uitzondering is het waterkonijn. Die woont zijn hele leven dicht bij water en gebruikt het water ook om te vluchten voor roofdieren. 

spreekbeurt konijn

Waarom houden we konijnen als huisdieren?

De Romeinen zijn begonnen met het houden van konijnen voor het vlees en de vacht. Beide werden zeer gewaardeerd, maar omdat konijnen zo klein zijn, woog de moeite van het jagen niet op tegen de opbrengst. De jacht was niet rendabel genoeg.

Ze vingen wilde konijnen en sloten ze op in ommuurde parkjes om ze te beschermen tegen roofdieren. Konijnen planten zich makkelijk voort en al snel zagen de Romeinen de aantallen toenemen.

Aangemoedigd door dit succes namen de Romeinen al snel konijnen mee naar de door hun veroverde gebieden, als voedsel voor de legioensoldaten. Op deze manier hielpen zij enorm bij de verspreiding van konijnen in het wild, want konijnen zijn goede gravers die makkelijk ontsnappen uit hun omheinde parkjes of hokken. Maar bovenal raakten de konijnen op deze manier ingeburgerd onder de mens. Sinds de tweede wereldoorlog gingen steeds meer mensen konijnen houden en werden ze langzaamaan één van de populairste huisdieren ooit.  

spreekbeurt konijn

Hoe oud wordt een konijn?

Tamme konijnen worden ongeveer 7 tot 8 jaar oud. Als ze een heel fijn leven hebben zelfs 10 jaar en ouder! Omdat knaagdieren korter leven, denken veel mensen dat een konijn ook maar een jaartje of drie/ vier oud wordt. Maar reken dus maar eerder op ruim het dubbele!

Wat eten konijnen?

Konijnen zijn herbivoren die veel soorten plantaardig voedsel eten. Grassen, kruiden, zaden, wortels, boomschors, knollen en mossen staan op het menu. Om optimaal gebruik te maken van de voedingsstoffen in hun eten, eten ze vaak hun eigen ontlasting op. De nuttige stoffen die nog in de keutels zitten, komen zo tweemaal door het spijsverteringskanaal en worden daardoor optimaal benut.

Konijnen die als huisdier gehouden worden krijgen meestal speciaal konijnenvoer te eten. Zorg daarnaast altijd voor wat stro en hooi voor het dier. Konijnen eten ook graag gras en groente. Bouw dit wel langzaam op. Niet alle soorten groenten zijn geschikt, maar wortel, wortelloof, witlof en andijvie vindt een konijn erg lekker. Soms een stukje fruit kan ook, maar niet te vaak want de suikers in fruit zijn niet zo goed. De stukjes fruit en groente die niet gegeten worden, moeten worden weggehaald. 

spreekbeurt konijn

Waarom worden sommige konijnen agressief?

Angst en hormonen zijn de belangrijkste oorzaken van agressie bij konijnen. Helaas komt het vaak voor dat een schattig konijntje na verloop van tijd veranderd in een schoppend, bijtend en krabbend monstertje. Het is goed om te weten hoe dit veroorzaakt wordt.

Angst zorgt vaak voor problemen. Een konijn is in het wild een prooidier. Ze moeten altijd op hun hoede zijn voor roofdieren zoals vossen, roofvogels, wolven en katten. Een konijn die vaak opgepakt wordt of hoog in de lucht wordt getild associeert dit met het gevangen worden door een roofdier en ontwikkelt na verloop van tijd steeds meer stress en angst. Het is dus verstandig om een konijn zo min mogelijk op te pakken en deze zelf in en uit een hok te laten lopen.

Een tweede veroorzaker van agressief gedrag zijn opspelende hormonen. Konijnen raken na een paar maanden al in de puberteit wat tot gedragsverandering kan leiden. Vrouwtjes worden soms schijnzwanger en verdedigen hun ‘nestjes’, mannetjes worden territoriaal en vallen aan als je het hok wilt verschonen of eten wilt neerzetten. Tijdige castratie of sterilisatie door een goede dierenarts kan veel problemen voorkomen. 

spreekbeurt konijn

Is een konijn snel?

Konijnen kunnen snel rennen en springen. Dat is nodig om weg te kunnen vluchten van een roofdier zoals een katachtige, vos of roofvogel. Ze hebben sterke, lange achterpoten waarmee ze zich goed af kunnen zetten en haar op de poten voor meer grip. Konijnen zijn heel behendig en schieten snel verschillende kanten op, om te ontkomen aan hun aanvaller. 

spreekbeurt konijn

Is een konijn een knaagdier?

Nee, hoewel dat wel vaak gedacht wordt. Konijnen behoren tot de groep haasachtigen die vier snijtanden hebben. Knaagdieren hebben er maar twee. 

Zijn konijnen slim?

Konijnen zijn slimmer dan je misschien zou denken. Ze kunnen goed getraind worden met eten als beloning. Veel konijnentrainers gebruiken dezelfde methode als hondentrainers om hun huisdier op te leiden: de zogenoemde clickermethode. Als je konijn een opdracht goed uitvoert, geeft de trainer met een clicker een signaal en krijgt het konijn daarna een snoepje of brokje eten. Zo kun je konijnen hele nuttige en leuke opdrachtjes aanleren!

Hoe ‘praten’ konijnen met elkaar?

Konijnen maken verschillende geluiden. Van knorren en piepen tot grommen en blazen. Meestal zijn het vrij zachte geluiden die konijnen onderling goed kunnen horen met hun grote oren, maar wat voor ons mensen heel subtiel overkomt. Dit heeft als reden dat konijnen –in tegenstelling tot honden en katten – prooidieren zijn en van nature het liefst zo min mogelijk opvallen.

Als er gevaar dreigt, stampen konijnen met hun achterpoten op de grond. Zo laten ze de anderen weten dat er iets aan de hand is. Jonge konijnen piepen als ze honger hebben of als ze het koud hebben. Rammelaars (mannetjeskonijnen) grommen als ze willen paren. Knorren en blazen betekent dat het konijn agressief is en wil aanvallen. 

spreekbeurt konijn

Welke geluiden maken konijnen nog meer?

Omdat de geluiden zo subtiel zijn, worden ze vaak verkeerd ingeschat door mensen. Over het algemeen geldt dat als een konijn echt hard geluid maakt, er iets ernstigs aan de hand is. Dan staat hij doodsangsten uit of heeft hij erge pijn. Het is dus belangrijk om goed naar het dier te kijken. Een konijn dat zacht tandenknarst heeft het naar zijn zin. Maar als dit geluid harder is dan normaal, dan heeft hij waarschijnlijk erge pijn.

Een zacht fluittoontje betekent dat een konijn op zich niet boos of bang is, maar wel weer graag zijn eigen gang wil gaan. Bijvoorbeeld als hij op schoot zit en daar vanaf wil. Als hij hierin iedere keer belemmerd wordt, zal hij op den duur gaan knorren of blazen. Laat een boos of angstig konijn zoveel mogelijk met rust, tenzij het niet anders kan. Bijvoorbeeld omdat je hem moet helpen. Draag voor de zekerheid dan handschoenen, want een konijn kan bijten als hij boos of angstig is. 

spreekbeurt konijn

Zijn konijnen schone dieren?

Jazeker! Ze houden hun vacht en hun hol of verblijf van nature zelf heel erg goed schoon. Een konijn kiest een vaste plek voor zijn ontlasting en is goed zindelijk te maken. Als een konijn een vieze vacht heeft, is dat een duidelijk teken dat hij ziek is of op een andere manier niet lekker in zijn vel zit. 

Hoe planten konijnen zich voort?

Konijnen kunnen zich razendsnel voortplanten. Per keer werpt een vrouwtje meerdere jongen en direct daarna kan ze al weer bevrucht raken. Wilde konijnen raken bij vrijwel elke paring direct bevrucht doordat er dankzij de paring een eisprong plaatsvind. Alleen worden niet alle zwangerschappen voldragen. Als er weinig eiwitrijk voedsel voorhanden is, zal het lichaam de embryo’s zelf ‘oplossen’ waardoor er geen jongen geboren worden. Hierdoor worden - waarschijnlijk - wilde konijnenjongen voornamelijk tussen maart en augustus geboren terwijl tamme konijnen het hele jaar rond jongen kunnen krijgen. Deze laatste groep heeft namelijk een veel constantere aanvoer van eiwitrijk voedsel.

Konijnen zijn zoogdieren, wat betekent dat de jongen melk drinken bij de moeder (voedster). De rammelaars (mannetjes) hebben weinig te maken met de opvoeding. Zij dekken meerdere voedsters. Jonge konijnen zijn na ongeveer drie maanden al weer vruchtbaar, maar voor de groei en ontwikkeling van het dier is het beter als het vrouwtje dan nog niet meteen gedekt wordt.

Jonge konijnen worden blind en naakt geboren. Na drie weken verlaten ze het nest om op onderzoek uit te gaan.