Een krachtig roofdier, uiterst intelligent en sociaal. Een machtige en belangrijke schakel in de natuur en de kringloop van het leven. Maar ook een gevreesde vijand van de mens en de slechterik in tal van sprookjes. Er zijn maar weinig dieren die zulke uiteenlopende emoties oproepen als de wolf. Met de komst van wolven naar Nederland is het zoogdier weer regelmatig in het nieuws. Maar er is nog véél meer te vertellen over de wolf! 

wolf

Wat is de wolf voor een dier?

Een wolf is een zoogdier. Dit betekent dat wolven hun jongen zogen (=voeden) met melk uit hun tepels. Maar het is ook een roofdier: een vleeseter die op jacht gaat om zijn voornaamste voedsel – vlees – te bemachtigen.

De wolf is de voorouder van één van onze bekendste huisdieren, de hond. Heel, héél lang geleden werden wolven tam gemaakt door mensen en gingen ze ‘samenwerken’ in ruil voor voedsel en veiligheid. Honden zijn met een moeilijk woord ‘gedomesticeerde’ wolven. Net zoals de huispoes een gedomesticeerde katachtige is. 

Wat is de wolf voor een dier

Welke soorten wolven zijn er?

Er is maar één officiële wolf, dat is Canis lupus, oftewel de grijze wolf. Maar er zijn wel veel ondersoorten, waarvan sommige helaas al zijn uitgestorven.

Bekende ondersoorten van de grijze wolf zijn:

  • Arabische wolf (Canis lupus arabs)
  • Poolwolf (Canis lupus arctos)
  • Witte wolf (Canis lupus albus)
  • Mexicaanse wolf (Canis lupus baileyi)
  • Hond (Canis lupus familiaris)

Over de indeling van alle ondersoorten zijn de wetenschappers het nog niet helemaal eens. Sommige zeggen dat er maar 12 ondersoorten zijn en dat honden en dingo’s niet als ondersoort van de wolf gerekend mogen worden. Lange tijd werd ook gedacht dat honden misschien wel afstamden van jakhalzen, een andere hondachtige. Maar dankzij DNA-onderzoek weten we nu vrij zeker dat honden toch echt afstammen van wolven. 

Welke soorten wolven zijn er

Is de wolf een beschermd dier?

Ja, sinds 1982 is de wolf een beschermde diersoort in Europa. Op dat moment waren er alleen al heel lang geen wolven in Nederland gezien. De laatste keer dat een wolf werd gezien was in 1897. Tot een aantal jaren terug, toen de eerste zwervende wolven opdoken in Nederland. Sinds 2014 is de wolf ook in Nederland bij wet een beschermde diersoort. 

Is de wolf een beschermd dier

Hoe ziet een wolf eruit?

Een wolf ziet er uit als een grote hond. Hij heeft vier poten, een dikke vacht, spitse oren en een snuit met een zwarte neus. Zijn staart is lang en hangt naar beneden. De vacht is meestal grijs-zwart, maar roodbruine en witte wolven komen ook voor.

Een wolf heeft een kop-romplengte van ongeveer 1 tot 1,5 meter lang. De schouders zitten op 65 tot 80 centimeter hoogte. De staart wordt ongeveer 30 tot 50 centimeter lang. Volwassen mannetjes wegen tussen de 20 en 80 kilo, de vrouwtjes zijn kleiner en lichter: 18 tot 50 kilo.

Het gebit van een wolf bestaat uit 42 tanden en kiezen. Zijn gebit en kaken zijn zo sterk dat hij in één hap het been van een eland door kan bijten! 

Hoe ziet een wolf er uit

Wolfhond of wolfshond?

Soms hoor je de term wolfshond of wolfhond voorbijkomen. Het lijkt hetzelfde, maar ìs het niet. Een wolfhond is de nakomeling van een hond en een wolf die hebben gepaard. Een wolfshond (met een ‘s’ ertussen) is een hond die vroeger werd gefokt om wolven te verjagen. Dit kunnen verschillende hondenrassen zijn. Denk bijvoorbeeld aan de Ierse wolfshond, een reusachtige hond die tegenwoordig vooral een vriendelijke gezelschapshond is. 

Wolfhond of wolfshond

Waar komen wolven voor?

Wolven komen op veel plaatsen voor, maar vooral in de noordelijk gelegen landen. Ze gedijen goed in bossen, maar kunnen zich ook op toendra’s, steppen en prairies zeer goed staande houden. Zelfs in koude gebieden boven de poolcirkel en in bergachtige gebieden komen wolven voor.

Vroeger was de wolf het meest wijdverspreide roofdier op de wereld. Maar door toedoen van de mens zijn hun leefgebieden flink verminderd. Tegenwoordig is de vos het meest wijdverspreide roofdier.

Lange tijd waren er geen wolven in Nederland. Maar sinds 2015 is de wolf terug en zijn er diverse kleine roedels. Onder andere op de Veluwe voelt de wolf zich thuis. Naar schatting zijn er ongeveer 12 wolven in Nederland (2021) maar kan dat aantal redelijk snel oplopen tot ongeveer 100 wolven. 

Waar komen wolven voor

Hoe snel is een wolf?

Een wolf is een goede zwemmer, maar ook een goede renner! Hij bereikt topsnelheden van 50 tot 60 kilometer per uur!

Zijn wolven sociale dieren?

Net als honden zijn wolven sociale dieren, die niet graag lang alleen zijn. In het wild leven wolven samen in groepen die roedels of familiegroepen worden genoemd. De familiegroep bestaat uit een wolvenpaar, mannetje en vrouwtje, die vaak aangeduid worden als de alfa’s (leiders) van de groep. De rest van de roedel bestaat uit de nakomelingen van dit ouderpaar en soms een enkele wolf uit een andere groep die zich aangesloten heeft.

Zodra ze geslachtsrijp zijn, verlaat een wolf zijn roedel en gaat op zoek naar een eigen territorium. Mannetjes en vrouwtjes die elkaar vinden, vormen weer hun eigen roedel als ze daar de kans voor krijgen. De grootte van het territorium en de hoeveelheid voedsel zijn belangrijk voor het vormen van een gezonde roedel.

Binnen de familiegroep heeft iedereen zijn eigen taak. Zonder de hulp van de andere leden van deze groep kan er niet gejaagd worden op groot wild. Daarvoor moeten ze goed kunnen samenwerken. De leden van de roedel (of wolf pack zoals ze in het Engels zeggen) letten op elkaar en zorgen voor elkaar. Broers en zussen die op zoek gaan naar een eigen territorium trekken vaak nog lange tijd met elkaar op, tot hun wegen zich scheidden. 

Zijn wolven sociale dieren

Wat eten wolven?

Wolven zijn carnivoren wat betekent dat ze vrijwel uitsluitend vlees eten. Ze vangen hun prooien door ze op te jagen met de groep. Wolven die alleen leven, jagen op klein wild zoals hazen of jonge reekalfjes, maar een roedel kiest voor volwassen hoefdieren zoals een eland, ree, edelhert of wild zwijn die ze gezamenlijk opjagen en insluiten voor ze hem kunnen vangen.

Wolven hebben vaak een slechte naam bij boeren omdat ze hun vee doden. Een onbeschermd schaap is inderdaad een makkelijke prooi voor een zwervende wolf op zoek naar een territorium. Toch zijn veel deskundigen het erover eens dat een wolf die een vaste plek heeft gevonden liever jaagt op wild dan op schapen.

Ook afval kan een probleem opleveren. In tijden van schaarste kan een wolf zijn natuurlijke schuwheid opzij zetten en gaan voor makkelijk voedsel: het afval dat wij mensen achterlaten. Dit kan leiden tot onbedoelde ontmoetingen tussen mens en wolf. 

Wat eten wolven

Wie zijn de vijanden van de wolf?

Het wordt bijna een beetje eentonig om te vertellen, maar de grootste vijand van de wolf is de mens. Grote roofdieren zoals de wolf staan boven aan de voedselketen en hebben daardoor weinig natuurlijke vijanden. Maar doordat er steeds meer mensen komen, blijft er weinig ruimte over voor de wolven en dieren waar ze op jagen. Bovendien werden wolven vroeger vaak doodgeschoten omdat ze in de buurt van het vee kwamen. Tegenwoordig is het verkeer een belangrijke doodsoorzaak. 

Wie zijn de vijanden van de wolf

En wie zijn bondgenoten van de wolf?

Grappig genoeg hebben wolven ook bondgenoten. Het is onderzoekers al vaak opgevallen dat wolven en raven (grote, zwarte vogels) vaak in elkaars buurt te vinden zijn en zelfs samen spelen. Raven hebben vanuit de lucht een mooi overzicht en wijzen wolven de weg naar een geschikt prooi. Als ‘dank’ voor deze hulp krijgen de raven weer een deel van de buit. 

Hoe planten wolven zich voort?

Binnen een familiegroep paart alleen het ouderpaar met elkaar. Wolven zijn monogaam, zij blijven bij elkaar tot één van de twee overlijdt. Per jaar is er gemiddeld één nest. In de winter wordt er gepaard, in de late lente en zomerperiode, na een draagtijd van 62 – 75 dagen, worden de welpjes geboren. Gemiddeld krijgt een wolf 5 tot 6 welpjes per keer.

Wolven maken hun nesten in een hol of grot. Soms graven ze een eigen hol tussen de boomwortels, andere keren maken ze een vossenhol of dassenburcht groter voor een nest.

De jonge welpen zijn al helemaal behaard, maar kunnen nog niets zien of horen. Pas na een kleine twee weken gaan de ogen open. De eerste 3 tot 4 weken drinken ze alleen melk bij de moeder, pas daarna gaan ze ook vast voedsel eten. Na een paar maanden gaan ze voor het eerst mee op jacht, voornamelijk om te kijken hoe de andere wolven in de groep dat aanpakken. 

Hoe planten wolven zich voort

Waarom huilen wolven?

Awoe! Wolven huilen naar de maan zeggen mensen wel eens. Maar eigenlijk huilen ze veel vaker. Het typische geluid is een belangrijk communicatiemiddel voor wolven. Ze gebruiken het om hun territorium af te bakenen en voor de leden van de roedel om elkaar weer te vinden als ze elkaar uit het oog verliezen. Soms huilen ze om een buit te beschermen, daarmee zeggen ze eigenlijk: blijf hier uit de buurt. Soms is het juist om te vieren dat er een geslaagde jacht is geweest. Dan zeggen ze tegen hun groepsleden: de buit is binnen jongens!

Iedere wolf heeft zijn eigen huil waarmee ze herkenbaar zijn voor de andere groepsleden. Volwassen wolven hebben een stabiele, langgerekte huil terwijl jonge wolven meer piepen en blaffen. 

Hoe oud worden wolven?

In het wild worden wolven niet zo heel oud. Gemiddeld vijf tot zes jaar. In ruime gebieden, met veel wild en weinig verkeer of jagers kunnen ze wel negen tot elf jaar oud worden. Oude wolven kunnen minder goed jagen, maar ze delen nog lang mee in de buit. Toch zal op een gegeven moment de leeftijd mee gaan spelen en sterven ze van honger, uitputting of ziekte. 

Hoe oud worden wolven (2)

Zijn wolven slimme dieren?

Hoe weet je nou of een dier slim is of niet? Nou, daar zijn een paar aanwijzingen voor: hoe goed een dier zich kan aanpassen aan nieuwe omstandigheden bijvoorbeeld, maar ook of ze samenwerken met andere dieren omdat ze daar uiteindelijk beter van worden. Op beide fronten scoort de wolf erg hoog. Wolvengroepen hebben verschillende sociale ‘afspraken’ met elkaar waardoor de kans op overleven veel groter is, dan bij een enkele wolf alleen. Daarnaast weet de soort zich iedere keer weer aan te passen aan nieuwe leefgebieden en weersomstandigheden. Soms kiezen ze zelfs voor nieuwe prooidieren of een nieuwe tactiek van jagen om te kunnen overleven. Dat wijst erop dat wolven zeer intelligent zijn. 

Zijn wolven slimme dieren

Hoeveel kilometer loopt een wolf op een dag?

Wolven leggen grote afstanden af, op zoek naar voedsel of een nieuw territorium. Een volwassen wolf loopt zo’n 70 kilometer per dag als dat nodig is, maar een jongvolwassen, zwervende wolf haalt ook wel 200 tot 250 kilometer per dag. (Dat is ongeveer de afstand tussen Groningen en Eindhoven!)

Waarom is het goed dat er wolven zijn?

Als je vee houdt zoals schapen, jonge kalfjes of alpaca’s zal je waarschijnlijk niet blij zijn met een wolf in de buurt. Maar over het algemeen is het juist goed voor de natuur dat er wolven zijn. Roofdieren jagen voornamelijk of de oude, zieke en zwakke dieren. Door deze te doden, blijven de gezonde, sterke en snelste dieren over en krijgen ziektes minder kans. Dit houdt de kudde gezond en in balans.

Daarnaast zorgen wolven ervoor dat grote grazers, zoals edelherten en elanden, niet te lang op één plek blijven. Daardoor krijgen ook andere planten en bomen een betere kans om groot te worden en dat is weer goed voor de veelzijdigheid in de natuur.

Tot slot is het ook goed voor een kudde dat er niet té veel dieren komen, want al die dieren moeten ook weer eten kunnen vinden. Kortom: wolven (en andere roofdieren) zorgen ervoor dat de kuddes én de vegetatie (begroeiing) goed met elkaar in balans blijven!

Waarom is het goed dat er wolven zijn

Wat moet je doen als je een wolf tegenkomt?

De kans dat je in Nederland een wolf tegenkomt wordt steeds groter. Handig dus om te weten wat je kunt doen als je er één ziet!

1. Blijf rustig staan en bekijk de wolf eens goed. Een foto maken kan ook.

2. Neem langzaam afstand van de wolf. Waarschijnlijk is dat niet eens nodig: een wolf is erg schuw en zal snel weggaan.

3. Heb je een hond? Hou hem aan de lijn in een gebied waar wolven kunnen zijn. Een wolf ziet jouw hond als concurrent en zal hem aanvallen.

4. Loop een wolf nooit achterna en voer hem ook niet. 

Wat moet je doen als je een wolf ziet