De witte haai (Carcharodon carcharias) behoort tot de klasse van de kraakbeenvissen. Terwijl deze haaisoort eigenlijk geen gevaar vormt voor de mens, boezemt de witte haai toch veel angst in.

De witte haai heeft zijn slechte reputatie vooral te danken aan films zoals Jaws waarin hij als een moordzuchtig dier wordt afgeschilderd. In werkelijkheid worden er per jaar ongeveer 100 mensen aangevallen door haaien, waarvan de helft door de witte haaisoort, maar de meeste van deze aanvallen blijven zonder ernstige gevolgen.

Kenmerken van een witte haai

Een volwassen witte haai is vier tot vijf meter lang en kan een gewicht van 680 tot 1100 kg bereiken. In tegenstelling tot andere kraakbeenvissen is hij warmbloedig. Hij heeft een grijs bovenlichaam waardoor hij van bovenaf gezien volledig opgaat in de omgeving. Zijn naam heeft hij te danken aan zijn typische witte onderbuik welke zorgt voor een camouflage van onderaf. Hij is hierdoor immers minder zichtbaar voor prooien die zich onder hem bevinden. Dankzij zijn gestroomlijnd lichaam en sterke staart kan de witte haai snelheden tot wel 25 km/u bereiken. Wanneer hij een prooi van onderen aanvalt, kan hij hierdoor helemaal uit het water komen.

Het gedrag van een witte haai

Zoals alle haaisoorten, legt de witte haai grote afstanden af. Dit is noodzakelijk om voldoende zuurstofrijk water langs de kieuwen te krijgen en dus te ademen. De haai verkiest een solitair leven en is vooral te vinden in kustwateren met een gematigd klimaat. Hij heeft een voorkeur voor afgelegen gebieden, waardoor hij niet vaak door mensen wordt gespot.

Voedsel

De witte haai is niet kieskeurig wat voedsel betreft, maar hij jaagt toch vooral op grotere prooien zoals zeehonden en dolfijnen. Hij durft het zelfs aan om kleinere haaien te vangen. Hij heeft een bijzonder goed reukvermogen waardoor hij een druppeltje bloed al vanop grote afstand kan waarnemen. De witte haai benadert zijn prooi meestal van onderaf en kan erg snel aanvallen. Bij deze aanval trekt hij zijn prooi, zoals bijvoorbeeld een zeehond, de diepte in zodat het dier verdrinkt. Tijdens het jagen kan hij rekenen op zijn neus om prooien op te sporen. Met zijn sonarsensor kan hij via echolocatie bewegende prooien opsporen. Doordat het gezichtsvermogen van de witte haai niet zo goed is ontwikkeld, kan een prooi dus ontsnappen door zich gewoon heel stil te houden.

Voortplanting

De witte haai is eierlevendbarend. Dit betekent dat het vrouwtje wel eieren aanmaakt maar niet legt. De witte haai heeft namelijk een baarmoeder waarin de eieren uitkomen. De kleine haaitjes worden dus reeds volledig ontwikkeld geboren.

Gevaarlijk voor de mens?

Vooral door horrorfilms zoals Jaws heeft de mens een angst ontwikkeld voor de witte haai. Toch komen aanvallen van de witte haai op de mens maar zelden voor. Omdat de mens niet op het natuurlijk menu van de witte haai staat, zal hij een mens immers nooit bewust aanvallen. Wanneer het toch gebeurt, komt dit omdat de witte haai de mens heeft verward met een wel gewenste prooi en zal hij dus meestal onmiddellijk weer loslaten. Hierdoor hebben aanvallen op mensen meestal geen dodelijke gevolgen.

In Europa komt de witte haai voor in het zuiden. De Witte haai zal doorgaans niet in de buurt van de kust zwemmen. In de Noordzee komt de Witte haai niet voor.

Bedreiging

Per jaar verliezen meer dan 100 miljoen haaien het leven door de schuld van de mens. Hierdoor is de witte haai ondertussen met uitsterven bedreigt. Het Wereld Natuurfonds (WNF) schuift hiervoor drie belangrijke oorzaken naar voren.

Overbevissing

Daar er vroeger erg veel werd gejaagd op deze vissen, is de populatie mettertijd kleiner geworden. Ondanks dat dit vissen ondertussen verboden is, wordt er toch nog steeds volop illegaal gevist. Verder laten ook steeds meer haaien het leven nadat ze verstrikt raken in de visnetten van de commerciële visserij.

Zeevervuiling

De plasticvervuiling van de oceanen, treft ook de witte haai. Net zoals andere zeedieren wordt hij hierdoor dodelijk vergiftigd.

Toeristisch duiken met haaien

Het zwemmen met witte haaien blijft voor vele toeristen een populaire vakantieactiviteit, maar het veroorzaakt een ernstige verstoring van hun natuurlijke gedrag.