Grijpstaartapen (Atelidae)

De grijpstaartapen zijn een familie onder de orde van de primaten. De grijpstaartapen kun je onderverdelen in de brulapen en de slingerapen. Er zijn totaal 25 soorten brulapen of slingerapen. Het zijn 11 soorten Brulapen, 14 soorten Slingerapen. De Slingerapen kun je onderverdelen in 4 geslachten: Slingerapen, Spinapen, Wolapen  Geelstaartwolapen. Deze 4 geslachten kennen totaal 25 geslachten.

De grootste familie van de ‘apen uit de Nieuwe wereld’ zijn de grijpstaartapen (Atelidae). Ze komen alleen voor in Amerika en dan met name in Zuid-Amerika. Daar leven ze hoog in de bomen van de (sub)tropische regenwouden en bossen. Het zijn sociale dieren die meestal in groepjes leven en elkaar makkelijk tolereren.

Onder de grijpstaartapen vallen de volgende aapsoorten:

  • Brulapen (Alouatta)
  • Slingerapen (Ateles)
  • Wolapen (Lagothrix)
  • Spinapen (Brachyteles)

Kenmerken

De naam van de grijpstaartapen verraadt direct hun meest specifieke kenmerk: namelijk de lange grijpstaart die ze gebruiken als vijfde ledemaat. Deze grijpstaart gebruikt de aap veelvuldig tijdens het klimmen en kan zelfs zijn volledige gewicht dragen. Wolapen zullen dit minder snel doen dan slingerapen en brulapen.

Dankzij deze staart zijn de behendige apen, nog flexibeler bij hun leven in de bomen. Ze komen daardoor zelden aan de grond. Het uiteinde van de staart, waar de grip zit, is vaak kaal en bevat zenuwuiteinden. Sommige grijpstaartapen, zoals slingerapen, kunnen daardoor zelfs dingen oppakken met hun staart.

Brulapen zijn verder bekend vanwege de diepe brullen die de mannetjes voortbrengen. Dit geluid is soms wel tot kilometers ver te horen. Vooral bij zonsopgang en zonsondergang wordt het geluid van het regenwoud gedomineerd door de brulkoren van deze apen. Met hun roep bakenen brulapen hun territorium af. Zo voorkomen ze territoriale gevechten.

Voedsel

Vruchten zijn favoriet bij grijpstaartapen. Daarna gevolgd door zaden, bladeren en een enkele keer insecten. Eigenlijk vormen alleen de brulapen hierop een uitzondering. Zij eten vooral bladeren, waar minder energie inzit. Hierdoor zijn brulapen minder actief dan de vruchtenminnende apen die veel meer energie uit hun voeding halen. Om de giftige stoffen in de bladeren te neutraliseren,

Apen die vruchten en zaden eten dragen zelf bij aan de instanthouding van hun voedselvoorziening. Onverteerde zaden en pitten worden uitgepoept en kunnen daarna weer ontkiemen op de grond. Ze verspreiden hun toekomstige voedsel dus zelf!

Voortplanting

Van alle ‘apen van de Nieuwe wereld’ hebben wolapen de grootste testikels. Waarschijnlijk hebben de mannetjes met de grootste testikels het meeste succes bij het vinden van een paringspartner. Brulapen hebben een andere methode om de vrouwen te verleiden tot paring. Hij beweegt zijn tong snel op en neer tussen zijn lippen om indruk te maken.Grijpstaartapen zijn over het algemeen niet monogaam. Ook hiërarchie speelt vrijwel geen rol bij de voortplanting. De vrouwtjes krijgen meestal één jong. Tweelingen zijn zeldzaam. Het jong blijft enige tijd bij de moeder en wordt gedurende die tijd gezoogd.

Onderfamilie: Alouattinae (Brulapen) (11 soorten)

Geslacht: Alouatta (Brulapen) (11 soorten)

  •   Alouatta belzebul (Roodhandbrulaap)
  •   Alouatta caraya (Zwarte brulaap)
  •   Alouatta coibensis (Coiba-brulaap)
  •   Alouatta guariba (Bruine brulaap)
  •   Alouatta macconnelli (Guyanabrulaap)
  •   Alouatta nigerrima (Amazonebrulaap)
  •   Alouatta palliata (Mantelbrulaap)
  •   Alouatta pigra (Mexicaanse brulaap)
  •   Alouatta sara (Boliviaanse rode brulaap)
  •   Alouatta seniculus (Rode brulaap)
  •   Alouatta villosa

Uitgestorven Brulapen

  • Geslacht: Protopithecus †
  • Geslacht: Stirtonia †

Onderfamilie: Atelinae (Slingerapen en wolapen) (14 soorten)

Geslacht: Ateles (Slingerapen) (7 soorten)

  •   Ateles belzebuth (Witbuikslingeraap)
  •   Ateles chamek (Zwartgezichtslingeraap)
  •   Ateles fusciceps (Bruinkopslingeraap)
  •   Ateles geoffroyi (Zwarthandslingeraap)
  •   Ateles hybridus (Bruine slingeraap)
  •   Ateles marginatus (Witbrauwslingeraap)
  •   Ateles paniscus (Zwarte slingeraap of bosduivel)

Geslacht: Brachyteles (Spinapen) (2 soorten)

  •   Brachyteles arachnoides (Zuidelijke spinaap)
  •   Brachyteles hypoxanthus (Noordelijke spinaap)

Geslacht: Caipora †

Geslacht: Lagothrix (Wolapen) (4 soorten)

  •  Lagothrix cana (Grijze wolaap)
  •   Lagothrix lagotricha (Gewone wolaap)
  •   Lagothrix lugens (Colombiaanse wolaap)
  •   Lagothrix poeppigii (Bruine wolaap of zilvergrijze wolaap)

Geslacht: Oreonax (Geelstaartwolapen) (1 soort)

  •   Oreonax flavicauda (Geelstaartwolaap)