De ongewervelden dieren hebben geen ruggengraat of wervelkolom. Het tegenovergestelde van de dieren met een ruggengraat en wervelkolom zijn de gewervelden. Gezamenlijk zijn de gewervelden en de ongewervelden het totale dierenrijk. Meer dan 95% van de dieren zijn ongewervelden.

Er zijn 35 stammen die vallen onder de ongewervelden, waaronder:

Welke dieren behoren tot de groep ongewervelden?

De ongewervelden bestaan uit een verzameling van verschillende stammen en onderstammen. In totaal zijn er 35 groepen van de gewervelden.

Ongewervelden

Ongewervelden zijn de dieren die geen ruggengraat of wervelkolom hebben. Dit in tegenstelling tot de gewervelden die dat wel hebben. Hoewel de meeste dieren die wij goed kennen gewervelden zijn, behoren toch meer dan 95% van alle dieren tot de ongewervelden. Ter vergelijking: in Nederland leven 27.000 verschillende soorten dieren. Slechts 400 daarvan behoren tot de gewervelden.

Beide groepen samen vertegenwoordigen álle dieren van het dierenrijk. Veel van de ongewervelden zijn in de zee te vinden, maar één van de grootste groepen binnen de ongewervelden zijn de insecten, die vooral op het land wonen. Van de kleine, sterke mier tot de grote en slimme inktvis: ze behoren allemaal tot deze zeer uitgebreide groep!

De eencelligen vallen niet onder de ongewervelden maar vormen een apart rijk, naast het dierenrijk, plantenrijk, schimmelrijk en bacteriënrijk.

De chordadieren (Chordata)worden vaak verward met de gewervelden. Het is ook zo dat de meeste dieren met een chorda - een elastische, weefselachtige streng die langs de rug van het dier loopt - gewervelden zijn. Maar er zijn óók ongewervelde chordadieren. De onderstammen van de chordata die tot de ongewervelden horen zijn:

  • Schedellozen
  • Slijmprikken
  • Manteldieren

Een lancetvisje behoort tot de schedellozen en is een voorbeeld van een ongewerveld chordadier.

Verzamelnaam ongewervelden

Door de grote verscheidenheid van alle dieren binnen deze groep vinden biologen eigenlijk dat de term ongewervelden een te algemene verzamelnaam is waar veel te veel verschillende dieren onder vallen. Het is wat hun betreft eigenlijk geen sluitende term. Over heel veel soorten is bovendien nog maar weinig bekend. Minder dan één procent van alle ongewervelde soorten dieren is nog maar in kaart gebracht.

Bedreigde ongewervelden

Volgens een rapport van de Zoological Society in London uit 2012 blijkt dat maar liefst één op de vijf soorten binnen de groep ongewervelden wordt bedreigd. Zij stellen dat deze binnen niet al te lange tijd dreigen te verdwijnen. Dit kan een potentiele bedreiging voor andere diersoorten inhouden, want veel ongewervelden staan aan de voet van de voedselketen. Verdwijnen deze dieren, dan krijgen de dieren die voor hun voedsel daarvan afhankelijk zijn, grote problemen. Bovendien zijn veel ongewervelden insecten die weer belangrijke bestuivers voor de bloemen en planten zijn.

Klimaatverandering, verzuring van zoet water en het verdwijnen van natuurlijke ecosystemen worden in het rapport genoemd als de belangrijkste veroorzakers van de problemen.

Nieuw ontdekte ongewervelden

Gelukkig worden er ook nog regelmatig nieuwe vondsten gedaan. Op de Galapagos eilanden ontdekten wetenschappers in 2020 dertig nieuwe soorten ongewervelden. Ze vonden elf zeesponzen, vier kreeften, een broze zeester en verschillende soorten zachte koralen.

In West-Oeganda werd in 2022 een zeldzame dwergcicade waargenomen. De laatste keer dat een verwant van deze soort was gezien, was vijftig jaar daarvoor in een ander land. Het vinden van de nieuwe soort is daardoor extra goed nieuws want bladspringers - zoals het diertje ook wel genoemd wordt - van dit geslacht worden maar weinig gevonden.

Tot slot werden in grotten in Laos en Vietnam twee nieuwe slakkensoorten ontdekt die niet groter zijn dan een zandkorreltje. De twee soorten landslakjes behoren nu tot de kleinste en de op-één-na-kleinste slakken ter wereld.